AŞİRET MEKTEPLERİ

AŞİRET MEKTEPLERİ

13 Temmuz 1878 tarihinde imzalanan Berlin Antlaşmasından sonra,İngilizler, Osmanlı Devletinin merkezden uzak ,Arapların yaşadığı bölgelerde milliyetçi propagandalara ağırlık vermişlerdi.

Sultan 2. Abdülhamit'de buna karşılık ,aşiretlerin yoğun olduğu bu bölgelerde aşiret reisleri ve ileri gelenlerinin çocuklarını ,Osmanlı kültürüyle yetiştirmek ve saltanata bağlı kalmalarını sağlamak için İstanbul'a getirtti .Bu öğrenciler İlk olarak harbiye mektebinde eğitime başladılar.Okullarını bitiren bu öğrencilere,piyade ve atlı süvarı mülazımı rütbesi verilerek,padişah yaveri olarak memleketlerine gönderildiler.

Bir süre sonra Hamidiye Süvari Alayları kurulunca,bu dışarıdan gelen öğrenciler için ayrı bir okulun açılmasına karar verildi.Sonuç olarak ,yeni duruma uygun olarak 21 Eylül 1308 (3 Ekim 1892) tarihinde nizamnamesi ve programı hazırlanan Aşiret Mektebi açıldı.Sultan Abdülhamit 19 Kasım 1892 tarih itibarı ile Kürt aşiret reislerinin çocuklarının bu okula kabul edilmelerini emretti .

Daha sonraki yıllarda diğer bir kısım aşiret reisi çocuğu gibi, Heyderanlı Aşireti reislerinin çocuklarıda bu okulda okudular.Heyderan Aşiretinden Hüseyin Paşa'nın oğlu Salih bey,Hüseyin Paşa'nın kardeşi Ali beg'in oğlu Abdullah bey (Xaçilî,Koçaklar köyü),Emin Paşa'nın oğlu Burhan bey (Dedeli Köyü),Temir Paşa'nın oğlu Tahir Efendi (Kosa,Köseler Köyü) ve Mehmet Sıddık Bey'in oğlu Hasan Sıddık beyin(Çaldıran Köyleri) bu okulda okuduklarını biliyoruz.

Bu bağlamda,Hamidiye hafif süvari miralaylarından İzzetlü Hüseyin Paşa'nın oğlu Salih (Cemil Erhan'ın babası) ve kardeşinin oğlu Abdullah Efendilerin (Eski Xaçili Köyü,şimdiki Hacılar Köyünde ki Erbaş ve Arbaç soyadlıların dedesi) Aşiret Mektebi'ne kaydedilmeleri Sultan II Abdulmamit tarafından emr ediliyor. Bunun üzerine Van vilayeti 30 Eylül 1901 tarihli ile Salih ve Abdullah Efendilerin İstanbul'a gönderildiklerini bildiriyor. Sonrasında ise, kayıt için gereken işlemlerin yapılması Umum Mekatib-i Askeriye-i Şahane Nezareti'nden isteniyor.

Belgenin orijinali şu şekilde (Başbakanlık Osmanlı Arşivi ,Maarif Nezareti Evrakı,MEMKT,no.22/592) :

Maarif-i Umumiye Nezareti Mektubi Kalemi Müsvedat-i Mahsus varakasıdır

19 Şaban 1319-17 Teşrin-i sani 1317 (30 Kasım 1901)

Umum Mekatib-i Askeriye-i Şahane Nezaret-i Celilesi'ne

“Haydaranlı aşireti rüesasından ve Hamidiye hafif süvari miralaylarından İzzetlü Hüseyin Paşa'nın mahdumu Salih ve biraderzadesi Abdullah Efendilerin Aşiret Mektebi'ne kabulü muktezayı irade-i seniyye-i hazret-i hilafetpenahiden bulunduğu Mabeyn-i Hümayun-ı Mülü- kane Başkitabet-i celilesinden tebliğ kılınmış olmasına mebni ol-babda tanzim olunan mazba- tanın leffiyle mumamileyhümanın izam kılınmış olduklarına dair Van vilayet-i aliyyesinden va- rid olan 17 Eylül 1317 (30 Eylül 1901) tarihli tahrirat melfufuyla beraber muhasebe ifadesiyle savb-ı ali-i asafilerine tisyar edilmiş olmağla ol-babda''.(Prof.Dr.Vahdettin Engin,Hamidiye Alayları ve Hüseyin Paşa,sayfa 90,Sebahattin Yıldız Eğitim Vakfı,İstanbul 2018