ANADOLU İRFAN KÜLTÜR MEDENİYETİ...

ANADOLU İRFAN KÜLTÜR MEDENİYETİ VE PİRLER PİRİ EBU’L VEFA EL BAĞDADÎ KAKİS EL KURDÎ

Anadolu İslami irfan kültür geleneğini oluşturan Mevlevîliği, Yesevîliği, Bektaşiliği, Ahiliği ve Anadolu’nun İslamlaşmasını incelemek; Anadolu’nun yerleşik ve yeni gelen göçebe muhacir halkların, kavimlerin kaynaşmasını anlamak ve İslam’ın evrensel medeniyetini irdelemek ve anlayabilmek için onuncu ve on birinci yüzyıla gitmemiz gerekir.

Anadolu halk kültürünü anlamak için öncelikle Anadolu yerli halkları kimlerdi? Anadolu’ya yeni gelen halklar kimlerdi? Anadolu’nun yerleşik inanç yapısı ne idi? Anadolu’ya yeni gelen konar göçer kavimlerin üstünde Zerdüştlük, Yezdanîlik, Şamanizm vs. inançların etkisi ne kadar vardı? Genel olarak Tasavvuf ve tarikat kültürü ile Anadolu Tasavvuf kültürü farkı ne? Onuncu ve on birinci yüzyıllarda Anadolu’da kurulan yeni beyliklerin, prensliklerin, emirlik ve devletlerin durumu nasıldı ve bu halk kültürü ile diyaloğu nasıldı?

İnsanoğlunun düşünce yapısı; duyduklarının, yaşadıklarının, gördüklerinin ve öğrendiklerinin bir bütünü veya sentezidir. Hiçbir insan veya toplum yeni bir düşünceyi, fikri veya inancı bir anda kabul etmez. Gelenek, görenek ve adetlerini bir anda bir kenara atamaz. Yeniyi kabul etse veya ret etse dahi bir ‘’ tampon mekanizması süreci’’ gerekir. Yeni düşünceyi kabul edince ya eski gelenek ve düşünce ile harmanlar veya bir süre onun izi ile yaşar.

Örneğin: Arap Emevî gelenek ve düşünce biçiminde Arap aşiret ırkçılığı ve cahiliye gelenek ve göreneklerinin etkisinin olmadığını söyleyemeyiz.

Tıpkı İran Müslüman devlet geleneğinde Pers ve Sasani Devlet geleneğini gördüğümüz ve İran kültüründe Zerdüşt inancı izlerine rastladığımız gibi. Nitekim İranlı şair, bilge, tarihçi Firdevsî vefat edince bir kısım İslam din adamları Zerdüşt’tür diye namazını kılmak istememişlerdi, oysa emareler Firdevs’inin samimi bir Müslüman olduğunu göstermektedir.

Hakeza; Moğol, Hun ve Türki Devlet Geleneği ile askeri sistem ve disiplininde görüldüğü gibi aynı zamanda Türk gelenek ve göreneğinde de Şamanizm’in bir kısım izlerini bir kenara koyamayız.

Aynen öyle de Kürt Emirlik, Millik, Prenslik ve Devletlerinde de Yezdanîlik ve Zerdüştlük inanç, gelenek- görenek izlerini görmekteyiz (Yeri gelince detaya ineceğiz.)

Dolaysıyla Anadolu Kültür ve İrfan Medeniyeti de netice itibarıyla İslam’ın evrensel medeniyeti yanında Kürt Yezdanîliğin, Türk Şamanizmin ve genel anlamda Zerdüştlüğün izlerini taşımadığını söyleyemeyiz, hatta tüm bu inanç sistemlerinin bir sentezi gibi kabul edebiliriz. Tıpkı eğitim, ilmiye ve medrese kültüründe İsrailiyatla; muktedir saray ve edebiyatta da İranî kültür sentezi ile karşılaştığımız gibi.

Anadolu Kültür deryasında esas konumuzu teşkil eden Ebu’l Vefa’nın ve Vefailiğin yeri ve rolüne geçmeden önce (daha önce de değinildiği gibi) İslam öncesi ve sonrası Anadolu’nun demografik yapısı ve İslam’a yeni geçen kavimlerin inanç yapısına bakmamız gerekmektedir…

Not: Devamı …

‘’PİRLER EBUL VEFA EL KURDÎ VE ANADOLU İRFANI’’ adlı kitabımızdan